Ulusların kalkınmasında ticari faaliyetlerin önemi büyüktür. Uluslararası ticaretin gelişmesi uluslararası eşya taşımacılığının da artmasına neden olmuştur. Lojistik, müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, servis hizmeti ve bilgi akışının kaynağından tüketildiği son noktaya kadar olan hareketin planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol altında tutulmasını sağlayan faaliyetler bütünüdür. Lojistik sektörünün temel amacı malların doğru yere doğru zamanda ulaşmasını sağlamaktır.
Motorlu taşıtlarla yapılan karayolu taşımacılığı yük taşımacılığında en çok tercih edilen türdür.
Karayolu ile yapılan uluslararası eşya taşımalarına ilişkin kuralların yeknesaklaştırılması amacıyla CMR Konvansiyonu hazırlanmıştır. Bu konvansiyon 02.07.1961 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz ise 07.12.1993 tarihinde CMR Konvansiyonunun 47.maddesine ihtirazı kayıt koyarak katılmayı uygun bulmuş, 31.10.1995 tarihinden başlamak üzere CMR Konvansiyonuna taraf olmuştur.
CMR KONVANSİYONUNUN UYGULAMA ALANI
CMR, uluslararası kara taşımalarına uygulanacak hükümleri düzenleyen uluslararası bir sözleşmedir. CMR hükümleri TTK hükümleri karşısında özel bir düzenleme olduğundan CMR kapsamına giren taşımalardan kaynaklanan uyuşmazlıklarda öncelikle CMR hükümlerinin uygulama alanı bulacağı söylenmelidir.
CMR Konvansiyonunun uygulanma şartları CMR’nin 1. Maddesi ile düzenlenmiştir;
1. Bu anlaşma, sözleşmede belirtildiği gibi yükleme yeri ile teslim için belirlenen yerin iki ayrı ülkede olması halinde, ücret karşılığında yüklerin taşıt ile karadan taşınmasına ait her sözleşmeyi kapsar. Bu ülkelerden en az birinin akit ülke olması zorunludur.
2. Bu anlaşmanın uygulaması bakımından "taşıt" sözcüğü 19 Eylül 1949 tarihli Karayolu Trafiği Anlaşması 4.cü maddesine tarif edilen, motorlu taşıtlar, dizi halinde taşıtlar, römorklar ve yarı römorklar anlamına gelir.
3. Bu anlaşma kapsamındaki taşıma, devletler, devlet kurumları veya devlet kuruluşları tarafından yapıldığı hallerde de uygulanır.
4. Aşağıdaki durumlarda Anlaşma uygulanmaz.
a) Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalarda,
b) Cenaze taşımalarında,
c) Ev eşyası taşımalarında.
5. Akit taraflar, iki veya birkaçı arasında yapacakları özel anlaşmalarla bu anlaşma hükümlerini değiştirmemeyi kabul ederler. Ancak, Anlaşmayı sınır trafiğine uygulamamak veya tamamen kendi ülkeleri içindeki taşıma etkinliklerinde yükler üzerinde hak iddia etmeye yarayan sevk mektubunun kullanılmasına izin vermek gibi durumlar bunun dışındadır.
Yukarıda yazılı CMR hükmüne göre bir taşıma işine CMR Konvansiyonunun uygulanabilmesi için;
-
BİR TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN BULUNMASI GEREKİR.
Taşıma sözleşmesi, nakil işinin görülmesi karşısında taşıyıcıya ücret ödenmesini konu eden tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Taşıyıcının borcu ürünün veya malın sözleşme hükümlerine göre tam zamanında tam yerine naklini sağlamaktır. Gönderici/Gönderilenin borcu ise taşıyıcıya bu hizmetinin karşılığında ücret ödemektir.
-
TAŞIMA İŞİNİN KARAYOLU İLE YAPILMASI GEREKİR
Uluslararası taşımalara CMR hükümlerinin uygulanabilmesi için taşıma işinin taşıt ile kara yolundan yapılması gerekmektedir.
-
EŞYANIN YÜKLENDİĞİ ÜLKE İLE TESLİM EDİLECEĞİ ÜLKENİN FARKLI ÜLKELER OLMASI ve BU ÜLKELERDEN EN AZ BİRİNİN CMR’YE TARAF OLMASI GEREKİR
Taşınacak eşyanın teslim alındığı yer ile teslim edileceği yerin farklı iki ülke olması ve bu ülkelerden en az birinin CMR konvansiyonuna taraf olması gerekir.
-
TAŞIMA KONUSUNUN EŞYA OLMASI
Aşağıda yazılı üç maddeye CMR Konvansiyonu hükümleri uygulanmaz.
-Uluslararası posta anlaşmaları gereğince yapılan taşımalar,
-Cenaze taşımaları,
-Ev eşyası taşımaları.
-
TAŞIMA İŞİNİN ÜCRET KARŞILIĞINDA YAPILMASI
Uluslararası kara taşımalarından kaynaklanan uyuşmazlıklara CMR hükümlerinin uygulanabilmesi için bu taşıma işinin bir ücret karşılığında yapılması gerekir.
SONUÇ
Uluslararası kara taşımalarından kaynaklanan uyuşmazlıklara CMR Konvansiyonu hükümlerinin uygulanabilmesi için yukarıda belirttiğimiz şartların varlığı gerekmektedir.
YILDIZ & DÜZEN Hukuk Bürosu Ticaret Hukuku Departmanı ile müvekkillerine Mersin Lojistik Avukatı, Mersin Kara Taşıma Avukatı, Mersin Nakliye Avukatı olarak en iyi şekilde avukatlık hizmeti vermektedir.
